Araçların çalışabilmesi için marş işlemini gerçekleştirmesi gerekir. Marş işlemi için gerekli olan ilk enerji ise aküden sağlanır. Bu nedenle aküler, araçların olmazsa olmazıdır. Ayrıca aküler marş dışında radyo ya da multimedya ekranı gibi birçok donanımın enerji ihtiyacını da karşılar.
Akü ya da akümülatör, kimyasal olarak enerji depolayan bir sistemdir. İçerisinde yer alan kimyasal enerji, araç sürücü tarafından çalıştırıldığında ya da herhangi bir elektronik devre harekete geçirileceği zaman elektrik enerjisine çevrilir. Böylece aracın motorunun çalışması ya da radyonun çalışması sağlanır.
Oto aküleri, genellikle içerisinde yer alan materyallere göre farklı isimlerle anılır. Nikel, kurşun, gümüş, asit ve çinko gibi farklı materyallerin eşleştirilmesi ile farklı türde aküler elde edilir. Türkiye’de en çok kurşun – asit eşleştirmesinden faydalanılarak üretilen aküler tercih edilmektedir. Kurşun – asit aküler de sulu ve kuru şeklinde birbirinden ayrılmaktadır. Kurşun – asit aküler dışında taksi aküsü ya da start-stop aküsü gibi özel aküler bulunmaktadır. Akü çeşitleri şöyle sıralanabilir:
Otomobillerde genellikle 12 Voltluk aküler kullanır. Bu aküler, içerisinde 2 Voltluk plakalar bulunan 6 tane hücreye sahiptir. Kısa devre benzeri problemlerin yaşanmaması için hücrelerde yer alan plakalar birbirlerinden izole edilmiş haldedir. Plakalardan bazıları pozitif, bazıları ise negatif kutupludur. Pozitif plakalar kurşundiokside sahiptir. Negatif plakalar içerisinde ise saf kurşun bulunur. Akünün içerisinde ayrıca sülfürik asit ile su karışımı yer alır. Pozitif plakalar, elektronları içeriye doğru çeker. Bu işlem sırasında negatif plakalar ise elektronları serbest bırakır. Sülfürik asit ve su karışımı ise oluşan akımı iletir ve böylece aracın çalışması sağlanır.
Akülerin temel görevi, aracın hareket etmesini sağlamak için marş motorunun çalışmasını sağlamaktır.
Ayrıca aküler araç içerisinde yer alan radyo, lamba, multimedya ekranı ve akıma ihtiyaç duyan diğer tüm cihazlara gerekli enerjiyi sağlar ve araç içerisinde oluşabilecek voltaj ya da amper değişikliklerini giderir. Böylece elektronik cihazlar zarar görmez.
Yeni bir akü almak isteyenlerin dikkat etmesi gereken en önemli husus araçla uyumluluktur. Lastik basıncı gibi detaylardan farklı olarak akü tipinin öğrenilmesi bir hayli zordur.
Çünkü katalog gibi ulaşılabilir kaynaklarda genellikle belirtilmez. Ancak akülerin çeşitleri kendi içlerinde farklı isimlendirildikleri için aracınıza uygun olan versiyonu bulmanız kolaylaşır.
Genellikle Asya kökenli üreticiler “Asia” ibaresi olan lisanslara sahip aküleri kullanır. Diğer üreticilerin araçlarında yer alan akülerde ise böyle bir ifade yer almaz.
Aküler için çoğu zaman özel bir bakım gerekmez. Sulu akü kullanılıyorsa kapak kısmında yer alan göstergeler takip edilmelidir. Bunun dışında dikkat edilmesi gereken bazı konular şöyle sıralanır:
Aküler genellikle 3 ile 5 yıl arasında değişen bir ömre sahiptir ve kullanılamaz hale geldiklerinde değiştirilmeleri gerekir. Türkiye’de ortalama bir kullanıcının akü ömrü yaklaşık 4 yıldır. Bakımlar uygun şekilde yapılır ve herhangi bir şekilde kötü kullanılmazsa bu süre uzayabilir. Araç çok fazla kullanılırsa ve akü bakımı yapılmazsa akü ömrü kısalır.
Akü satışı yapan işletmeler, akü dolumu için özel şarj cihazlarından yararlanır. Pozitif ve negatif kutuplar kablo kullanılarak şarj cihazıyla eşleştirilir.
Araçtan araca şarj içinse akü takviye kablosu gerekir. Şarj işlemi sırasıyla şu adımlarla gerçekleştirilir:
Farların sönük bir hal alması ya da marşa basıldığında farklı ve tiz bir sesin duyulması akünün bittiğini gösteren detaylar arasında yer alır. Bunun yanı sıra kontağın çevrilmesi fakat aracın çalışmıyor olması da akünün bittiğine işaret edebilir. Akü bittiğinde motor ihtiyaç duyduğu elektriğe ulaşamadığından dolayı çalışmaz.
Aracınızı devamlı olarak ve sorunsuz şekilde kullanabilmek için akü miktarına da özellikle dikkat edebilirsiniz. Akünün bittiğini haber vermek amacı ile tasarlanan lamba vardır.
Araç içerisinde yer alan ve anlaşılır yapısı ile birlikte sürücülere kolaylık sağlayan bu lambaları rutin olarak kontrol ederek aracın çalışması için gerekli olan elektriği tedarik edebilirsiniz. Akü bittiğinde araçta bulunan başlatma düğmesi devre dışı olur. Bunun yerine anahtar kullanılması gerekir.
Araç kullanımı sırasında meydana gelen belli başlı uyarılar vardır. Bunlar aracı kullanmaya devam edebilmek için yapılması gereken işlemleri ifade eder. Akü lambasının ışığının yanması da bu amaca hizmet eder. Akü yeterli miktarda şarj yapmadığında lambanın kırmızı yandığı görülür. Araç hareket halindeyken bu gibi bir uyarı alıyorsanız akünün şarj etme noktasında sorun oluştuğunu anlayabilirsiniz.
Buna neden olan çeşitli oluşumlar vardır. Öncelikli olarak şarj dinamosu olarak bilinen kısmın yeterli miktarda kömür ile birlikte çalışmaya hazır hale getirilmesi gerekir. Kömür bittiğinde bu uyarının alınması muhtemeldir. Sürücüleri bu açıdan bilgilendiren akü lambası aktif olarak kullanılan kısımlardan biridir. Kömür bitmesi şarj dinamosunun arızalanmasını da beraberinde getirir.
Araçların elektrik kısmı ile ilgilenen kişilerden yardım alarak bu probleme çözüm geliştirebilirsiniz. Şarj kısmında meydana gelen arızaları kısa süre içerisinde çözerek akü ile koordineli şekilde çalışan kısımların mevcut görevlerini yerine getirmelerine yardımcı olabilirsiniz. Elektrik ve şarj ile yakından ilgili olan akü bölümü için rutin bakımı yaptırarak olası problemleri önleyebilir, keyifle aracı sürmeye devam edebilirsiniz.
Akü takviyesi yapmadan önce farklı renk tonlarına sahip olan kablolar hakkında bilgi sahibi olmak gerekir. Bu noktada kırmızı renkli artı kutup kablosunu ifade ederken siyah renk ise eksi kutup kablosunun ifade eder.
Bu kablolardan öncelikli olarak artı kutbu sonrasında ise eksi kutbu bağlanır. Takviye işlemi ortalama olarak 10 – 15 dakika kadar sürer. Önceliklere dikkat ederek gerekli uygulamaları yapmanız halinde dolu aküye sahip olan aracı kullanmaya kısa süre içerisinde başlayabilirsiniz.